به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ از آغاز جنگ اسرائیل بر علیه غزه در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تمام دانشگاه‌های موجود در این منطقه محاصره شد، به‌طور کامل یا جزئی تخریب شده‌اند. دانشگاه‌های فلسطینی که هرکدام هزاران دانشجو را پذیرش کرده بودند، توسط حملات هوایی اسرائیل به‌طور کامل ویران شده‌اند. حملاتی که بر روی دانشجویان فلسطینی و آموزش عالی این کشور تأثیرات عمیق و درازمدتی خواهند داشت.
با آغاز حملات اسرائیل به غزه در ۷ اکتبر، نه تنها زندگی هزاران فلسطینی به خطر افتاده، بلکه نظام آموزش عالی این منطقه نیز با بحران جدی مواجه شده است. تمامی دانشگاه‌های غزه، که پیش‌تر به عنوان مراکز علمی و امید آینده دانشجویان شناخته می‌شدند، اکنون یا به طور کامل تخریب شده‌اند یا آسیب‌های جدی دیده‌اند. این ویرانی‌ها نه تنها مسیر تحصیل و پیشرفت هزاران دانشجو را متوقف کرده، بلکه آثار آن تا سال‌ها بر نظام آموزشی و آینده علمی غزه سایه خواهد انداخت.
بر اساس گزارش‌های نظارت حقوق بشر یورومد، حداقل ۹۵ استاد دانشگاه کشته شده‌اند که از این تعداد، ۶۸ نفر دارای مدرک استادی بودند. برای ۹۰ هزار دانشجوی غزه، آینده اکنون نامشخص است. ویرانی‌های به‌وجود آمده در غزه و سیستم آموزشی آن، تأثیرات طولانی‌مدتی بر افراد خواهند داشت. در ادامه اسامی دانشگاه‌هایی که در پی حملات رژیم صهیونیستی ویران شده‌اند را نام برده‌ایم.
دانشگاه اسلامی غزه
قدیمی‌ترین دانشگاه غزه که در سال ۱۹۷۸ تأسیس شده و نخستین کلاس‌های خود را در چادر‌ها برگزار کرده بود، تا سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۷ هزار دانشجو داشت. نیروهای اسرائیلی در شب ۱۰ اکتبر، دانشگاه را تخریب کردند و مدعی شدند که این دانشگاه سلاح تولید می‌کند، اما هیچ مدرکی برای این ادعا ارائه نشده است. این نخستین بار نیست که دانشگاه مورد حمله قرار می‌گیرد؛ در حملات هوایی سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ نیز این دانشگاه آسیب دیده بود.
دانشگاه الاسرا
جوان‌ترین دانشگاه غزه که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شده بود. قرار بود که امسال دهمین سالگرد خود را با افتتاح یک موزه عمومی برای نمایش تاریخ و فرهنگ فلسطین جشن بگیرد اما ساختمان اصلی آن به مدت ۷۰ روز توسط نظامیان رژیم صهیونیستی اشغال شد و سپس در ۱۷ ژانویه با انفجار تخریب شد.
دانشگاه آزاد قدس
این دانشگاه در سال ۱۹۹۱ توسط سازمان آزادی‌بخش فلسطین (PLO) تأسیس شد و نخستین مؤسسه آموزش از راه دور در سرزمین‌های فلسطینی بود. در اوج خود، ۶۰ هزار دانشجو در ۱۹ شعبه و مرکز در کرانه باختری و نوار غزه داشت و بزرگترین دانشگاه بدون پردیس در فلسطین بود. نیروهای اسرائیلی ساختمان‌های دانشگاه را به پادگان نظامی تبدیل کردند و سپس شعبه غزه را در ۱۵ نوامبر بمباران کردند.
دانشگاه الازهر
این دانشگاه در سال ۱۹۹۱ در خلال انتفاضه اول فلسطین تأسیس شد. این دانشگاه در دوران اوج خود دارای ۱۲ دانشکده و ۱۷ هزار دانشجو بود. در ۶ نوامبر، نیروی هوایی اسرائیل پردیس دانشگاه را که در جنوب شهر غزه قرار دارد، بمباران کردند.
دانشگاه فنی فلسطین
این دانشگاه در دیر البلح در سال ۱۹۹۳ تأسیس شد و معمولا دارای ۱۸۰۰ دانشجو بود. این دانشگاه اکنون به پناهگاهی برای فلسطینی‌هایی که مجبور به ترک خانه‌هایشان شده‌اند، تبدیل شده است.
دانشگاه علوم کاربردی
این دانشگاه در سال ۱۹۹۸ تأسیس شد و پردیس اصلی آن در شهر غزه واقع شده و در سال ۲۰۲۳، ۸۵۰۰ دانشجو داشت. این دانشگاه شامل یک مرکز نوآوری غیرانتفاعی با حمایت مالی بود که از کارآفرینان در نوار غزه حمایت می‌کرد. در ۲۲ ژانویه، نیروهای اسرائیلی این دانشگاه را مورد هدف قرار دادند. در آن زمان، دانشگاه به‌عنوان پناهگاهی برای خانواده‌های آواره فلسطینی عمل می‌کرد.
دانشگاه فلسطین
این دانشگاه در سال ۲۰۰۵ در الزهراء، جنوب شهر غزه تأسیس شد و به‌عنوان یک موسسه خصوصی فلسطینی برای آموزش عالی شناخته می‌شد. در طول جنگ، این دانشگاه به‌عنوان پناهگاهی برای خانواده‌های آواره استفاده شده است. در ۱۷ ژانویه، اسرائیل بیش از ۳۰۰ مین در این دانشگاه منفجر کرد.
دانشگاه الاقصی
در سال ۱۹۵۵، هنگامی که غزه تحت اداره مصریها بود، یک مؤسسه آموزشی برای تربیت معلمان در شهر غزه تأسیس شد. تا سال ۱۹۹۱، به کالج دولتی آموزش تغییر نام یافت و سپس در سال ۲۰۰۱ به دانشگاه الاقصی تغییر نام داد. در سال ۲۰۲۲، دارای ۳۲ فضای آزمایشگاهی و ۲۶ هزار دانشجو بود. اما در ۲۲ ژانویه، نیروهای اسرائیلی این دانشگاه را بمباران کردند و در آن زمان، دانشگاه به‌عنوان پناهگاهی برای آوارگان بود.
دانشگاه غزه
این دانشگاه در سال ۲۰۰۶ در شهر غزه تأسیس شد و دارای ۱۰ دانشکده، از جمله حقوق، آموزش و علوم کامپیوتر بود. این دانشگاه در دسامبر توسط یک حمله هوایی اسرائیل تخریب شد.
دانشگاه کشاورزی و علوم محیطی حسن دوم
این دانشگاه در سال ۱۹۹۲ در بیت حانون، غزه توسط پادشاه محمد ششم مراکش با کمک مالی ۷.۸ میلیون دلاری تأسیس شد. کالج مذکور در دسامبر توسط نیروهای اسرائیلی تخریب شد.
دانشگاه دارالکلیمه: مرکز آموزش غزه
در ماه مارس ۲۰۲۰، شعبه غزه دانشگاه دارالکلیمه افتتاح شد تا به هنرمندان بالقوه از طریق آموزش حرفه‌ای و فراهم کردن فرصت‌های هنری کمک کند. این مرکز کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های عکاسی، ویدئوگرافی، نقاشی و مجسمه‌سازی، همچنین کنسرت‌ها و پخش رادیویی موسیقی سنتی و محبوب فلسطینی را برگزار می‌کرد. پس از حمله اسرائیل به غزه در مه ۲۰۲۱، این مؤسسه روشهای درمانی مبتنی بر هنر برای کودکان دچار آسیب روانی ارائه می‌کرد. در هفته عید پاک در اواخر مارس، نیروهای اسرائیلی شعبه غزه این مدرسه هنری را تخریب کردند.
چگونگی تخریب مدارس و دانشگاه‌های غزه توسط اسرائیل
تمام مدارس در غزه تعطیل شده و هیچ دانشگاهی نتوانسته است بیشتر از ۱۰۰ روز حملات نظامی اسرائیل را تحمل کند. دانش‌آموزان کلاس‌های پنجم و ششم در مدرسه خواهران رُزاری (Rosary Sister’s School) در غزه قرار بود در تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۲۳، دو روز پس از آغاز حمله نظامی ویرانگر اسرائیل به غزه، امتحان علوم دهند، اما هرگز نتوانستند امتحان خود را بدهند. این مدرسه به همراه کتابخانه و تئاتر آن در ۴ نوامبر توسط ارتش اسرائیل تخریب شد. صد‌ها مدرسه، از جمله مدارس تحت اداره سازمان ملل، در محاصره فلسطین بمباران شده و دانش‌آموزان و معلمان کشته شده‌اند.
تعداد مدارس و دانش‌آموزان در نوار غزه
بیش از ۴۰ درصد مدارس (۲۸۸ مدرسه) در غزه تحت اداره سازمان نجات و کار‌های عمومی سازمان ملل (UNRWA) هستند، در حالی که بقیه به‌طور مستقیم تحت اداره مقامات فلسطینی یا به‌صورت خصوصی مدیریت می‌شوند. تمام این مدارس اکنون تعطیل هستند، چرا که بیش از ۸۵ درصد از ۲.۳ میلیون نفر جمعیت غزه مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. حملات هوایی و زمینی اسرائیل بیش از ۲۵ هزار نفر از جمله ۱۰ هزارکودک را کشته است. بر اساس گزارش وزارت آموزش و پرورش فلسطین، تا ۲۸۰ مدرسه دولتی و ۶۵ مدرسه تحت اداره سازمان نجات و کار‌های عمومی سازمان ملل تخریب یا آسیب دیده‌اند.
فقط مدارس نبودند که از حملات اسرائیل آسیب دیدند. مراکز آموزش عالی، از جمله دانشگاه‌ها، به‌طور کامل مختل شده‌اند. خبرگزاری فلسطینی وفا گزارش داد که ۱۲ مؤسسه آموزش عالی در غزه آسیب دیده یا تخریب شده‌اند و به‌طور کامل آموزش دانشگاهی مختل شده است.
هیچ دانش‌آموزی در غزه از تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۲۳ نتوانسته است به مدرسه برود، زمانی که وزارت آموزش و پرورش سال تحصیلی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ را به دلیل جنگی که مناطق مسکونی از جمله دفاتر و مدارس را مورد هدف قرار داده است، معلق کرد. اسرائیل از خود دفاع کرده و گفته است که با مبارزان حماس می‌جنگد، اما گروه‌های حقوق بشری می‌گویند تل‌آویو تلاش‌های کمی برای حفاظت از غیرنظامیان انجام داده است.
دفتر سازمان ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ گزارش داد که در غزه بیش از ۶۲۵ هزار دانش‌آموز و بیش از ۲۲,۵۰۰ معلم وجود دارد.
نود درصد از مدارس تحت اداره فلسطین دچار آسیب مستقیم یا غیرمستقیم شده‌اند. حدود ۲۹ درصد از ساختمان‌های مدارس به دلیل تخریب یا آسیب شدید از سرویس خارج شده‌اند.حداقل ۱۳۳ مدرسه به‌عنوان پناهگاه برای فلسطینی‌های داخلی آواره در نوار غزه استفاده می‌شود. این مدارس به‌طور قابل توجهی بیشتر از ظرفیت خود پذیرای مردم هستند، زیرا بسیاری از افراد آواره شده‌اند.
اسرائیل به چندین مدرسه که به‌عنوان پناهگاه عمل می‌کردند، حمله کرده و فلسطینی‌های آواره را کشته است. در نوامبر ۲۰۲۳، نیروهای اسرائیلی به مدرسه تحت اداره سازمان نجات و کار‌های عمومی سازمان ملل در الفاخوره حمله کردند و حداقل ۱۵ نفر کشته شدند. یک هفته بعد، حداقل ۲۵ نفر در مدرسه البراق کشته شدند. در دسامبر ۲۰۲۳، چندین نفر در حملات به مدرسه شادیا ابو غزاله کشته شدند.
تعداد دانش‌آموزان و معلمان کشته و مجروح در غزه
تا تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۲۴، تا ۴,۳۲۷ دانش‌آموز کشته شده و ۷,۸۱۹ نفر دیگر مجروح شده‌اند، وزارت آموزش و پرورش فلسطین همچنین افزود که ۲۳۱ معلم و مدیر نیز کشته شده‌اند.
واکنش‌های اجتماعی
در واکنش به این اتفاق‌ها، دانشگاه برزیت در کرانه باختری، این «حمله وحشیانه» را محکوم کرد و در شبکه اجتماعی X نوشت: دانشگاه برزیت بار دیگر بر این واقعیت تاکید می‌کند که این جنایت بخشی از تهاجم اشغالگران اسرائیل به فلسطینی‌ها است. هدف اشغالگران اسرائیلی، غیر قابل سکونت کردن غزه و ادامه نسل کشی در این منطقه است.
در این حمله همچنین موزه‌ای که توسط دانشگاه الاسرا تأسیس شده بود، به طور کلی ویران شد. گفته می‌شود بیش از سه هزار اثر کمیاب تاریخی در این موزه نگهداری می‌شد که توسط نیروهای اسرائیلی غارت شد.
علاوه بر این، ارتش رژیم صهیونیستی اولین و تنها بیمارستان دانشگاهی در غزه و همچنین ساختمان‌هایی را که آزمایشگاه‌های پزشکی و مهندسی، آزمایشگاه‌های پرستاری، استودیوهای آموزش رسانه، سالن دانشکده حقوق و سالن‌های فارغ‌التحصیلی را در خود جای داده بود، منفجر کرد. خبرگزاری رسمی فلسطین، وفا گزارش داد که امکانات این دانشگاه که برای دانشجویان رشته‌های مختلف حیاتی است، قبل از تخریب سازه‌ها توسط نیروها غارت شد.
در همین حال، دانشگاهیان و کاربران شبکه‌های اجتماعی از سراسر جهان، خواستار تحریم کامل دانشگاهی اسرائیل شده و اسرائیل را به هدف قرار دادن عمدی و مستقیم موسسات آموزشی در غزه و همچنین مراکز فرهنگی متهم کردند. غزه دارای هفت دانشگاه بود که همگی یا ویران شده یا به شدت آسیب دیده‌اند.
در لبنان
حملات هوایی رژیم صهیونیستی در مجاورت دانشگاه لبنان (LU) در شهر دانشگاهی رفیق حریری در منطقه حدث در حومه جنوبی بیروت باعث آسیب به پنجره‌ها و درها در ۹ نوامبر شد و به آسیب‌های موجود به ساختمان‌ها و آزمایشگاه‌های داخل مجموعه افزود.
دانشگاه رفیق حریری یکی از بزرگترین مجتمع های دانشگاهی لبنان است که بسیاری از دانشکده های آن از جمله علوم، مهندسی، پزشکی، داروسازی و غیره را در خود جای داده است.
دکتر بسام بدران، رئیس دانشگاه لبنان در بیانیه‌ای گفت: «دانشگاه لبنان، مانند تمام لبنان، «مقاوم خواهد ماند» و «حملات رژیم صهیونیستی آن را از ادامه مأموریت آموزشی و خدمات اجتماعی بازنمی‌دارد».
بادران گفت: این دانشگاه چند روز پیش سال تحصیلی ۲۵-۲۰۲۴ را آغاز کرد و آموزش از راه دور را در تمامی شعب و موسسات خود ارائه کرد.
وی به خبرگزاری محلی لبنان گفت که تعداد زیادی از شعبه‌های دانشگاه لبنان در حال حاضر غیرقابل دسترس هستند، زیرا در نتیجه گلوله باران مستقیم اطراف دانشگاه یا شهرهایی که در آن قرار دارند، هدف قرار گرفته است. به عنوان مثال، دانشکده علوم و دانشکده مدیریت بازرگانی به دلیل گلوله باران شدید منطقه غیر قابل دسترس شده است.
بر اساس داده های مرکز عملیات اضطراری وزارت بهداشت عمومی، تا ۱۳ نوامبر، ۳۳۶۵ نفر در لبنان در حملات صهیونیست‌ها جان باخته و ۱۴۳۴۴ نفر مجروح شده اند که اعضای جامعه دانشگاهی از جمله این افراد هستند.
گزارش از عرفان عباسی
